Het komt regelmatig voor dat bedrijfsartsen vaststellen dat een zieke werknemer ‘marginale mogelijkheden’ heeft. Vaak is het voor zieke werknemers of werkgevers onduidelijk wat dit nu precies betekent, hoe hier mee omgegaan moet worden en hoe UWV hiernaar kijkt bij een WIA-aanvraag. In deze blog geef ik uitleg.
Marginale mogelijkheden is een begrip in het verzuimdomein dat wordt gebruikt door bedrijfsartsen. Het betekent dat iemand heel weinig kan werken en zeer beperkt belastbaar is. Hoewel je het begrip niet in wetgeving terugvindt, vind je het wel terug in de belangrijke Werkwijzer poortwachter van UWV. Daar lees je over marginale mogelijkheden het volgende: “Met marginale mogelijkheden bedoelen we dat de werknemer uiterst beperkt belastbaar is.” Het hebben van marginale mogelijkheden is minder ernstig dan een andere omstandigheid met betrekking tot arbeidsongeschiktheid: GBM. In het geval van GBM heeft een werknemer helemaal geen benutbare mogelijkheden, bijvoorbeeld als gevolg van een opname in een zorginstelling of als iemand een groot deel van de dag – 20 uur of meer – vanwege een medische noodzaak bedlegerig is.
Verwachtingen bij marginale mogelijkheden
In het geval van marginale mogelijkheden verwacht UWV dat zowel de werkgever als de werknemer extra goed hun best doen om te onderzoeken of de beperkte mogelijkheden die een werknemer heeft kunnen worden benut. Kortom, ze moeten met elkaar in gesprek en mogelijkheden onderzoeken. De focus ligt bij marginale mogelijkheden vooral op mogelijkheden bij de eigen werkgever, dus in spoor 1. Dit betekent echter niet automatisch dat re-integratie in spoor 2 niet aan de orde is. Of dit wel of niet opgestart moet worden hangt af van de concrete omstandigheden.
Sommige arbodiensten of verzuimspecialisten adviseren om bij twijfel over het wel of niet opstarten van een spoor 2 traject bij marginale mogelijkheden een haalbaarheidsonderzoek te doen. De uitkomst van dit onderzoek kan dan bijvoorbeeld gebruikt worden om bij een WIA-aanvraag richting UWV te onderbouwen waarom er geen spoor 2 is ingezet. Dit is voor werkgevers overigens geen garantie voor het niet opgelegd krijgen van een loonsanctie. UWV beoordeelt de re-integratie tijdens de eerste twee ziektejaren behoorlijk strikt.
De Centrale Raad van Beroep oordeelde enkele jaren terug over een situatie waarbij er sprake was van marginale mogelijkheden waardoor de werkgever – op advies van de ingeschakelde arbeidsdeskundige – geen spoor 2 traject heeft opgestart. Gevolg: een loonsanctie van UWV die door de hoogste rechter voor sociale zekerheidskwesties in stand werd gehouden. Dit maakt (wederom) duidelijk dat het hebben van zeer beperkte mogelijkheden niet betekent dat er niks van een werkgever en zieke werknemer verwacht mag worden. Integendeel!
Marginale mogelijkheden opnieuw beoordelen
Verzuimspecialisten zijn meestal alert bij marginale mogelijkheden in verband met het re-integratieblokkerend effect ervan in sommige gevallen. Dit effect kan bij een WIA-aanvraag namelijk leiden tot een loonsanctie van UWV. Onnodig of te lang vasthouden aan marginale mogelijkheden ziet UWV namelijk als een gemiste re-integratiekans en dat vindt UWV meestal sanctiewaardig. Om die reden geven verzuimspecialisten aan werkgevers meestal het advies om de bedrijfsarts te vragen om de marginale mogelijkheden na verloop van tijd opnieuw te beoordelen. Dit kan bijvoorbeeld periodiek, na een verandering in de gezondheidssituatie of na overleg met een arbeidsdeskundige.
Adviseur arbeid en gezondheid Wouter Karsten van Ergatis merkt daarbij op dat het belangrijk is dat de bedrijfsarts de (zeer) beperkte mogelijkheden goed kan verklaren en kan beargumenteren, bijvoorbeeld op basis van opgevraagde medische informatie en zijn eigen medisch onderzoek.
Meer dan marginale mogelijkheden
Zodra er sprake is van meer dan marginale mogelijkheden moet er minimaal één keer een adequaat re-integratietraject in spoor 2 worden ingezet. Uit vaste rechtspraak volgt immers dat van een werkgever en werknemer kan worden verlangd dat hij (in enige mate) re-integratie-inspanningen verricht, ook als er beperkte arbeidsmogelijkheden zijn en er sprake is van een complex medisch beeld (zonder dat er sprake is van GBM). Soms is het verschil tussen marginale mogelijkheden en meer dan marginale mogelijkheden lastig en aan te merken als een grijs gebied.
Marginale mogelijkheden liever niet (meer) gebruiken
Hoewel bedrijfsartsen nog gretig gebruik maken van het begrip marginale mogelijkheden leren of leerden bedrijfsartsen (in opleiding) om hier terughoudend mee te zijn en het niet in rapportages te gebruiken. Hen wordt aangeleerd of geadviseerd om in plaats van het gebruik te maken van marginale mogelijkheden de belastbaarheid goed te beschrijven en aan te geven voor welke activiteiten de beperkte mogelijkheden wel kunnen worden ingezet.
