Uitkeringsgerechtigden die een WW-, Ziektewet-, Wajong-, WIA-, WAO-, AOW-, Anw-, AIO- of bijstandsuitkering ontvangen zijn volgens een jaarlijks onderzoek van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid goed op de hoogte van de regels. Uit het meest recente onderzoek blijkt dat de verplichtingen die horen bij de diverse uitkeringen bij de meeste uitkeringsgerechtigden – wanneer deze aan hen voorgelegd worden – bekend zijn.
De kans dat een instantie zoals UWV of een gemeente het opmerkt wanneer een plicht niet wordt nageleefd wordt door het merendeel als hoog ingeschat. Dit geldt met enige voorsprong vooral voor mensen die een WW- of Ziektewetuitkering ontvangen. Ook gaat een overgroot deel van de mensen ervan uit dat er een sanctie volgt wanneer een uitkeringsinstantie er achter komt dat men zich niet aan de regels houdt.
Ruim 80 procent van de uitkeringsgerechtigden begeeft zich in een omgeving waar het normaal is om de regels en plichten die gelden op te volgen. Over het algemeen voelen mensen zich verplicht om zich aan de regels te houden en leven mensen ook in een omgeving waar dit normaal is. Ongeveer 1-5% van de mensen in iedere regeling neemt het niet zo nauw met de regels. Het draagvlak om gecontroleerd te worden is het laagst bij mensen die een Wajong- of bijstandsuitkering ontvangen.
Naast kennis over de verplichtingen is vertrouwen een belangrijke factor die invloed heeft op het nalevingsgedrag. Uit het onderzoek blijkt dat er over het algemeen vertrouwen in de uitkeringsinstanties is. Dit vertrouwen wisselt wel per type uitkering. Zo is het vertrouwen lager bij uitkeringen die betrekking hebben op arbeidsvermogen zoals de WIA, Wajong en Ziektewet.
Het rapport kun je hier downloaden.