Wie het niet eens is met een formele beslissing van het UWV kan tegen het genomen besluit in bezwaar (en zo nodig in beroep) gaan. Mensen doen dit om verschillende redenen, bijvoorbeeld omdat ze niet worden toegelaten tot de WIA of omdat hun uitkering wordt stopgezet. Het is belangrijk om te weten met welke omstandigheden en informatie er tijdens deze procedures rekening wordt gehouden en hoe er getoetst wordt. Juristen gebruiken voor de verschillende manieren van toetsen in bezwaar- en beroepsprocedures de Latijnse termen ex nunc en ex tunc. Omdat het belangrijk is om te weten waar deze termen voor staan geef ik je in deze blog enige uitleg.
Ex nunc
Ben je het niet eens met een officieel besluit dat door UWV is genomen en maak je bezwaar? Dan worden de stukken, feiten en omstandigheden die je inbrengt door het UWV ex nunc getoetst. Dit betekent dat er rekening gehouden wordt met alle feiten en omstandigheden die tijdens de bezwaarprocedure bekend zijn. Eventuele nieuwe informatie moet echter wel betrekking hebben op de datum of periode waarop het primaire besluit is gebaseerd. Hierdoor wijkt de ex nunc toetsing in UWV-zaken in zekere zin af van bijvoorbeeld een bezwaarprocedure tegen een gemeente. Is er nieuwe medische informatie die betrekking heeft op de omstandigheden op de datum in geding (bijv. einde wachttijd)? Dan wordt die informatie bij de heroverweging betrokken.
Kort samengevat: feiten en omstandigheden die geen betrekking hebben op de datum of periode waarop het primaire besluit is gebaseerd, moeten bij een heroverweging door het UWV buiten beschouwing gelaten worden. Deze beperking is met betrekking tot een bezwaarschriftprocedure tegen UWV erg belangrijk, gezien het feit dat de meeste besluiten betrekking hebben op een bepaalde datum of periode.
Voorbeelden:
Jim heeft al enige jaren slaapklachten en heeft die na langdurige arbeidsongeschiktheid besproken met de verzekeringsarts. Na een arbeidsdeskundig onderzoek krijgt Jim een brief van het UWV met de boodschap dat hij 31,19% arbeidsongeschikt is. Hierdoor heeft hij geen recht op een WIA-uitkering. Twee weken nadat Jim de beslissing van het UWV heeft gekregen krijgt hij van de neuroloog te horen dat er sprake is van een acute slaapstoornis die bekend staat als het delayed sleep phase syndrome. Jim vindt dat er onvoldoende rekening is gehouden met zijn slaapproblemen en maakt bezwaar. Hij heeft nu immers ook een medische onderbouwing. Aangezien deze diagnose betrekking heeft op de omstandigheden ten tijde van het primaire (WIA-)besluit zal het UWV deze nieuwe informatie mee moeten nemen in hun beslissing op bezwaar. Jim zijn bezwaar wordt gegrond verklaard, hij is nu 80-100% arbeidsongeschikt op niet duurzame basis en wordt ondertussen behandeld voor zijn behoorlijk beperkende slaapaandoening.
Margreet is niet meer arbeidsongeschikt volgens het UWV en haar Ziektewet-uitkering wordt beëindigd. Diezelfde week breekt ze haar been en krijgt ze last van een vervelende huidaandoening. Ze besluit bezwaar te maken. In haar bezwaarschrift geeft ze aan dat ze haar been gebroken heeft en veel jeuk heeft en dat ze als gevolg daarvan voorlopig niet kan werken. Het UWV weegt de omstandigheden niet mee in hun heroverweging. Het gebroken been en de jeuk als gevolg van een vervelende huidaandoening hebben namelijk geen betrekking op de omstandigheden ten tijde van de beslissing om de Ziektewet-uitkering te beëindigen (datum in geding). Haar bezwaar wordt ongegrond verklaard. Margreet kan zich wel opnieuw ziekmelden.
Naast toetsing ex nunc zal er door het UWV ook worden getoetst op doelmatigheid (is het besluit niet in strijd met bijv. het interne beleid of redelijkheid) en rechtmatigheid (houdt het besluit juridisch stand).
Ex tunc
De toetsing is tijdens een beroepsprocedure bij de bestuursrechter anders. De bestuursrechter toetst namelijk ex tunc. Hiermee wordt bedoeld dat er wordt gekeken naar de omstandigheden zoals die op een bepaald moment in het verleden waren. In het geval dat iemand in beroep gaat tegen een beslissing op bezwaar kijkt de bestuursrechter dus naar hoe de situatie was ten tijde van die beslissing. Er wordt dus geen rekening meer gehouden met feiten en omstandigheden na deze beslissing. Tot slot: de bestuursrechter toetst in tegenstelling tot het UWV uitsluitend op rechtmatigheid.
Het is belangrijk dat je op de hoogte bent van dit verschil en weet hoe er tijdens een bezwaar- en een eventuele beroepsprocedure wordt getoetst. Je kunt hiermee namelijk bepalen of het zin heeft om deze procedure op te starten. Je weet nu immers welke informatie wel en niet wordt meegenomen in een bezwaar- of beroepsprocedure.
