Het Centraal Planbureau (CPB) publiceerde onlangs het rapport “Kansrijk arbeidsmarktbeleid: update sociale zekerheid” als voorbereiding op de landelijke verkiezingen in 2021. Per beleidsterrein zijn de effecten van vele mogelijke en voorgestelde maatregelen op een grondige manier op een rijtje gezet. In dit rapport zijn meer dan 70 beleidsvarianten op het gebied van arbeidsongeschiktheid, werkloosheid en bijstand beschreven en doorgerekend op hun effecten op de overheidsfinanciën, werkgelegenheid en inkomensongelijkheid.

Beleidsopties WIA

Met betrekking tot de WIA zijn er een aantal beleidsopties doorgerekend. Allereerst is er gekeken naar de uitkeringselasticiteit, het verband tussen hoogte en duur van een uitkering en het aantal uitkeringsgerechtigden. Met betrekking tot de WIA wordt uitgegaan van een uitkeringselasticiteit van 0,5%. Dit bekent in de praktijk dat als een WIA-uitkering met 10% daalt het aantal uitkeringen met 5% zal afnemen. Bij een verhoging met 10% is het effect precies omgekeerd.

Met betrekking tot besparingen levert het met 10% verlagen van de loongerelateerde WGA-uitkering (van 70% naar 60%) de overheid een besparing op van 0,6 miljard euro. Het verlagen van de IVA-uitkering met 5% zou zo’n 0,5 miljard euro besparen. Het laten stijgen van de IVA-uitkering met 5% zou 0,5 miljard extra kosten.

Meer of minder uitkeringsgebruik als gevolg van een verandering in de uitkeringshoogte leidt echter niet één-op-één tot minder of meer mensen die zullen werken. Zeker niet bij de IVA, waar toch al sprake is van geringe arbeidsmogelijkheden. Een lagere WIA-uitkering leidt hoogstens tot een hogere werkprikkel en dus een hoger arbeidsaanbod op de arbeidsmarkt. Het vinden van werk is echter weer afhankelijk van conjunctuur, mogelijkheden en kansen.

Effect beperkten loondoorbetalingsplicht werkgevers

Het beperken van de loondoorbetalingsplicht voor werkgevers (van twee naar één jaar) zou volgens het rapport leiden tot een hogere instroom in de WIA met minder herstel als gevolg. Op dit moment herstelt 57% van de arbeidsongeschikte werknemers in het tweede jaar. Hierdoor wordt instroom van deze mensen in de WIA tegengegaan. Met het terugschroeven van de loondoorbetalingsplicht naar één jaar zouden deze mensen dus in de WIA terechtkomen. Hierdoor zouden de kosten voor de WIA met 0,7 miljard euro aanzienlijk stijgen. Door het hogere WIA-volume zal het aantal personen dat structureel beschikbaar is voor de arbeidsmarkt afnemen.

Effect vervolguitkering 70% laatstverdiende loon

Tot slot is ook doorgerekend wat het effect zou zijn als een WIA-uitkeringsgerechtigde een WGA-vervolguitkering zou krijgen die gelijk is aan 70% van het laatstverdiende loon. Dit zou de uitkeringskosten voor het UWV met 300 miljoen euro verhogen.

Wil je alle beleidsopties lezen? Klik dan hier voor het volledige rapport.