De afgelopen jaren heb ik via Twitter en Linked In veel boeiende mensen leren kennen. Mensen die interessante blogs of wetenschappelijke artikelen schrijven en kennis uit hun vakgebied delen en waar ik het nodige van heb kunnen opsteken. Één van die mensen is Jim Faas, jurist, verzekeringsarts en promovendus aan de Vrije Universiteit in Amsterdam die ik al een jaartje of vier volg. Jim promoveert komende donderdag op zijn proefschrift ‘Bruggen bouwen over de kenniskloof, de inzet van medisch deskundigen in arbeidsongeschiktheidsgeschillen door de bestuursrechter’. Afgelopen week mocht ik zijn – binnenkort te verschijnen – boek al ontvangen en ben hier erg enthousiast over.
Arbeidsongeschiktheid
Wie langdurig ziek is en in aanmerking wil komen voor een arbeidsongeschiktheidsuitkering krijgt bij het UWV met een verzekeringsarts te maken. Een verzekeringsarts is een speciaal opgeleide arts die moet vaststellen of iemand op objectieve medische gronden beperkt is in zijn of haar functioneren. In Nederland is het zo geregeld dat alleen een verzekeringsarts of een bedrijfsarts mag bepalen of iemand wel of niet kan werken. Hiervoor gebruikt de verzekeringsarts onder andere een Functionele Mogelijkhedenlijst, de FML.
Samen met de arbeidsdeskundige bepaalt de verzekeringsarts of er sprake is van recht op bijv. een WIA-uitkering. Wie het niet eens is met het oordeel van het UWV kan bezwaar maken en zelfs naar de rechter stappen. Dit gebeurt in de praktijk best vaak. Volgens cijfers van het UWV handelde het uitkeringsinstituut in 2018 65.000 bezwaarzaken af en waren er 11.500 beroepsprocedures. Het percentage gegronde bezwaren in 2018 was gelijk aan 2017 en bedroeg 24,3%. Bezwaar maken tegen een besluit kan dus lonend zijn.
In beroep bij de rechter
Wie naar de (bestuurs)rechter stapt kan tegen een aantal dingen aanlopen. Rechters zijn namelijk geen artsen. Toch moeten ze regelmatig in beroepszaken over arbeidsongeschiktheid medische rapporten beoordelen. De vraag is of zij daar wel toe in staat zijn. Ze kunnen, als ze er niet uitkomen, zelf een medisch deskundige inschakelen. Dan moeten ze het rapport van de deskundige op waarde schatten. Kunnen ze dát dan wel? De inbreng van die medisch deskundige is doorslaggevend voor de uitkomst van de beroepszaak. Daarom is het van groot belang dat dit proces zorgvuldig en inzichtelijk verloopt. Over dit type beroepszaken wordt veel geklaagd door burgers die moeite hebben om in dit proces met de juiste middelen afwijzende besluiten van UWV over een Ziektewet-, WIA- of Wajong-uitkering te bestrijden. Is hier wel sprake van een eerlijk proces – ‘fair trial’ – conform het Europees Verdrag ter Bescherming van de Rechten van de Mens?
Jim ontrafelde minutieus alle verschillende stappen die de bestuursrechter in dit proces doorloopt. Hoe hij naar medische rapporten kijkt, welke inbreng hij verwacht van de burger en van UWV, wanneer hij aan het twijfelen slaat, wanneer hij er toe komt zelf een deskundige in te schakelen en wie dat dan precies moet zijn, waarna het vraag-en-antwoord spel met de deskundige volgt.
Hij ontdekte dat zich in dit proces heel wat situaties of beslismomenten voordoen, waar de door de bestuursrechter gemaakte keuzes de kwaliteit van de rechtsgang en het uiteindelijke gerechtelijk oordeel substantieel negatief kunnen beïnvloeden. Zowel de huidige uitvoering van het proces als de inrichting zijn daaraan debet. Het ontbreekt daarnaast fors aan transparantie over de bekwaamheden van alle in dit proces betrokken medisch deskundigen.
Knelpunten
Jim komt tot meer dan 25 knelpunten, die hij van aanbevelingen voorziet. Zo moet de rechter zich meer bewust zijn van het feit dat hij niet weet wat hij niet weet, meer oog hebben voor de zwakke rechtspositie van de burger en zich tijdens het proces veel directer en vaker laten informeren door een medicus. Ook is het hoogste tijd dat medisch deskundigen zich helder en transparant aan de buitenwereld presenteren door bijvoorbeeld een traceerbaar ‘position paper’ of ‘disclosure statement.’
Boek
Wie (beroepsmatig) interesse heeft in deze materie of zijn kennis m.b.t. dit onderwerp wil vergroten kan de dissertatie vanaf 2 oktober in boekvorm kopen. Ik heb het boek voor een behoorlijk deel gelezen en beschouw het als aan te bevelen literatuur voor juristen die zich bezig houden met het sociale zekerheidsrecht, juristen bezwaar en beroep, medewerkers bezwaar en beroep, verzuimprofessionals, verzekeringsartsen en bestuursrechters. Gezien het behoorlijke academische gehalte van het boek is het minder toegankelijk voor leken.
Klik hier voor meer informatie of om het boek te kopenEen samenvatting vind je hier.
?SPANNING…(en STRESS) nemen toe ! ?
??? nog maar twee weken en dan… op 5 september…
??? verdedig ik mijn proefschrift ‘Bruggen bouwen over de kenniskloof’ in de aula van de VU Amsterdam pic.twitter.com/MQJsXzBfS6— jim faas ? (@JimFaas) August 23, 2019